انگور ؛ میوه ای مناسب برای پاکسازی بدن

مرحوم دکتر سید جلال مصطفوى کاشانى

مگر مى شود منکر حقیقت شد و اثر تقویتى انگور را انکار کرد، زیرا تجزیه آب انگور نشان داده است که این میوه داراى آهن و فسفر، یعنى دو عنصر خون ساز و مقوى مغز و اعصاب، هم چنین داراى ویتامین ها و آنزیم هاى متعدد براى به راه انداختن متابولیسم عمومى و تحریک  سوخت وساز بدن مى باشد و درنتیجه قاعدتا، باید بر اثر مصرف آن گلبول هاى قرمز و هموگلوبین زیادتر شده و بدن تقویت شود.

یک تجربه عملی درباره آب انگور :

لاسابلیر، استاد متخصص علم تغذیه، در دوران جنگ بین المللى دوم، که جیره غذایى مردم کافى نبود، یک سلسله مطالعات درباره کمبودهاى مواد غذایى به عمل آورد؛ از جمله عده اى از دختران جوان را که جیره غذایى آن ها محدود بود، مورد مطالعه قرار داد و آنان را به طور دسته جمعى براى گذراندن تعطیلات به منطقه پردرختى- که جیره غذایى و آذوقه، به مقدار کافى در آنجا وجود داشت- برده، اثرات تغذیه کافى، متعادل و کامل را در آنان مشاهده کرد. این دختران جوان که تعداد آن ها ۱۸ نفر بود در ادارات، دفاتر و مغازه هاى پاریس کار مى کردند و به علت کمبود جیره غذایى، بدنشان ضعیف شده بود، همین که به منطقه مورد آزمایش رسیدند، وزن بدن آن ها را معلوم کردند؛ کمبود وزن آن ها نسبت به سنشان بین ۳ تا ۷ کیلوگرم بود، ۴/ ۳ آنان زود از کار خسته مى شدند و در برابر هیجانات عصبى حساس شده بودند، ۳/ ۲ آن ها مبتلا به کم خونى بوده، گلبول هاى قرمز و هموگلوبینشان از ۱۵ تا ۴۰ درصد کم شده بود.

در آن منطقه به این دختران غذایى داده شد که هر روز به اندازه ۲۸۰۰ الى ۳۰۰۰ کالرى حرارت ایجاد مى کرد و این رژیم از حیث مقدار مواد سفیده اى، چربى، قندى و هم چنین، از لحاظ مواد معدنى و ویتامین ها کاملا متعادل بود. به نصف این دختران، علاوه بر جیره غذایى مزبور، قبل از هر ناهار و شام ۱۵۰ گرم؛ یعنى در هر روز ۳۰۰ گرم آب انگور دادند. پس از سه هفته اقامت در آنجا، حالات زیر در دختران مشاهده شد:

۱٫ حال عمومى این دختران (اعم از آن هایى که آب انگور خورده یا نخورده بودند) به طور چشم گیرى بهتر شد. کارهاى فکرى آنان دقیق تر، حافظه آن ها بیشتر و مهارت کارهاى دستى ایشان کامل تر شد (زیرا عموم این دختران، بدون استثنا از رژیم هاى غذایى کامل و متعادل بهره برده بودند).

۲٫ تعداد گلبول هاى قرمز خون در دخترانى که اضافه بر رژیم معمولى عمومى، آب انگور هم مى خوردند، ۴۰ درصد و در دیگران ۲۵ درصد افزوده شده بود.

۳٫ مقدار هموگلوبین در دخترانى که از آب انگور استفاده مى کردند تا ۴۰ درصد و در دیگران تا ۳۰ درصد اضافه شد.

۴٫ وزن بدن دخترانى که آب انگور مى خوردند از نیم کیلو تا ۳، ۵ کیلو و در دیگران از نیم کیلو تا ۳ کیلو افزوده شد؛ به عبارت دیگر، میزان متوسط ازدیاد وزن بدن در دخترانى که آب انگور مى خوردند ۲، ۳ کیلو و در دیگران ۸، ۱ کیلو بود.

خواص درمان بخش انگور :

اینک به ذکر خواص درمان بخش انگور، که چکیده تحقیقات علمى پزشکان فرانسوى است، مى پردازیم:

۱٫ انگور یبوست مزاج را که امّ الامراض است و به بیمارى تمدن معروف شده، برطرف مى کند.

۲٫ آب انگور در نوزادان مبتلا به التهاب معده و روده(گاستروانتریت)، قى و اسهال، نتایج درخشان مى دهد، زیرا به عقیده راونت سمّیت انبوه میکروب هاى موجود در روده ها را کم مى کند و در بزرگسالان نیز براى درمان مسمومیت هاى داخلى بدن که منشأ آن دستگاه هاضمه است، فوق العاده سودمند است.

۳٫ آب انگور، در زنان باردار، براى رفع تنبلى روده ها -که تقریبا همیشه همراه با حاملگى است و خیلى زود و به سهولت دچار مسمومیت مى کند- بسیار مفید واقع مى شود؛ علاوه بر این، زن در دوره شیر دادن احتیاج فوق العاده به رژیم آب میوه ها دارد (مخصوصا انگور و سیب) زیرا کمیت و کیفیت شیرش اصلاح مى شود.

۴٫ سوءهاضمه افرادى که به علت پرخورى معده شان ضعیف شده است، بر اثر رژیم آب انگور برطرف مى شود.

۵٫ پرخونى کبد را رفع مى کند.

۶٫ در بیمارانى که مبتلا به پر شدن کیسه صفرا و سنگ صفرا هستند، نتایج بسیار خوبى مى دهد.

۷٫ در معالجه یرقان، به عنوان یک داروى مؤثر، تجویز مى شود.

۸٫ در ورم کلیه از نوع ازدیاد نمک خون که باعث مى شود نمک اضافى به بافت هاى همبند نفوذ پیدا کرده و آب را نیز همراه خود ببرد و درنتیجه خیز و ورم در اعضاى مختلف بدن، مخصوصا در پاها و صورت و زیر پلک چشم ایجاد مى شود و مى دانیم که در چنین موردى، باید بیمار را تحت رژیم بى نمک قرار داد، آب انگور را مى توان به عنوان بهترین غذا تجویز کرد، حتى از شیر نیز که در رأس غذاهاى بانمک قرار گرفته بهتر است. و به زودى، خیز و ورم اعضا را برطرف و نمک اضافى را از کلیه ها دفع مى کند و ورم کلیه بهبود مى یابد.

۹٫ در ورم کلیه از نوع ازدیاد اوره خون، که آن را نفریت ازوتمیک یا اورمى گویند، تجویز آب انگور در ظرف چند روز، اوره خون را کم مى کند، چنان که تجزیه خون و ادرار مؤید این امر است.

۱۰٫ در رژیم غذایى کلینیک کلیه به عنوان یکى از بهترین مواد غذایى انتخاب شده و فوق العاده سودمند واقع مى شود.

۱۱٫ در ضعف قلب، که به علت بیمارى هاى کلیه پیدا مى شود، آب انگور انرژى عضلات قلب را زیاد کرده و به علت دفع مواد مضر از بدن، قلب را سبک بار مى سازد.

۱۲٫ در معالجه ورم حنجره (لارنژیت)، ورم برنش ها (برنشیت) و در بهبود حالت عمومى مبتلایان به سل ریوى، مخصوصا مواقعى که بیمار تب دارد و درجه حرارتش بالا است، و هم چنین مسلولانى که اختلالات معده و روده دارند فوق العاده مفید و مؤثر واقع است.

۱۳٫ در معالجه حب البلوغ (جوش جوانى)، کهیر، اگزما (که از مسمومیت روده ها به وجود مى آید) اثرات کاملا واضح دارد.

۱۴٫ در بیمارى هاى ناشى از سوء تغذیه مخصوصا، رماتیسم و نقرس مفید واقع مى شود زیرا تبادلات غذایى را تقویت کرده و سوءتغذیه را برطرف مى سازد.

۱۵٫ در طب کودکان، مخصوصا در موارد ضعف کلیه، وجود آلبومین در ادرار، ضعف کبد، ضعف مفرط بدن، کمبود بدن از ویتامین ها، فقر غذایى و انواع تب ها، نتایج بسیار خوب داده است.

۱۶٫ اسید اوریک و اورات ها را از بدن دفع مى کند، بنابراین، از یک سو، خون را تصفیه و غلظت و تیرگى هاى رنگ آن را برطرف مى کند و از سوى دیگر، میزان قلیاى خون و مایعات بدن را زیاد کرده و در حفظ جوانى، شادابى و جلوگیرى از خمودگی و پیرى تأثیر مى گذارد.

روى هم رفته، هرجا که از مسمومیت هاى داخلى سخن به میان آید، این دارو براى دفع سموم و فضول بسیار مؤثر است.

۱۷٫ دکتر آندره مارتن و دکتر واندر هورست مشاهدات بسیار دقیق و جالبى در مورد فواید آب انگور در کسانى که مورد عمل جراحى واقع مى شوند، داشته و نتایج درخشان آن را ذکر کرده اند.

مى دانیم که مراقبت هاى پزشکى قبل و بعد از عمل جراحى، بر اثر یک سلسله تحقیقات لریش و بحث هایى که در آکادمى جراحى به عمل آمد، اهمیت خاصى پیدا کرده است، زیرا هر عمل جراحى، و لو جزیى باشد، ممکن است عوارض و حوادثى در بر داشته باشد.

به همین جهت است که در چند سال اخیر، جراحان با همکارى پزشکان و زیست شناسان براى جلوگیرى از عوارض و احتراز از حوادث احتمالى، که در روزهاى بعد از عمل جراحى ممکن است بروز کند، با یکدیگر همکارى و بیمار را براى عمل جراحى حاضر مى کنند؛ از جمله قبل از هر عمل جراحى، مقدار اوره خون، مدت انعقاد خون و اندازه فشار خون شریانى را تعیین مى کنند و از دستگاه تنفسى معاینه به عمل مى آورند. در مواردى که اوره خون بالاتر از ۵۰ سانتى گرم در لیتر باشد، به عقیده آندره مارتن، آب انگور بهترین غذا و در عین حال بهترین دارو به شمار مى رود، چنان که در هفت نفر بیمار، دوازده روز، آب انگور تجویز و مشاهده کرده است که مقدار اوره خون آن ها پایین آمده است و در روزهاى پس از عمل جراحى آندره مارتن با آزمایش آب انگور در ۳۹ بیمار، مشاهده کرده است که دفع گاز از روده آسان شده و از اتساع دردناک شکم و از بروز تهوع و استفراغ جلوگیرى شد و دفع ادرار خیلى بهتر شده است؛ روى هم رفته آب انگور را تا هفت روز پس از عمل جراحى توصیه کرده اند.

۱۸٫ دکتر دفین ثابت کرده است که میوه ها به طور کلى و از جمله انگور، به عنوان ضدّ سم در مسمومیت از الکل بسیار سودمند واقع مى شود.

۱۹٫ پروفسور دیولافه مشاهدات بسیار دقیق و جالبى در مورد فواید انگور در اسپاسم پیلور دارد.

۲۰٫ دکتر نوو با مطالعات متعدد خود ثابت کرده است که آب انگور یکى از مقوى ترین غذاها و بهترین مرمت کننده اعضاى بدن است و از حیث تولید انرژى در بدن بسیار قابل توجه است، به طورى که یک لیتر آب انگور ۹۰۰ کالرى حرارت تولید مى کند، حال آنکه یک کیلو سیب زمینى ۶۶۰ کالرى و یک لیتر شیر ۷۰۰ کالرى حرارت ایجاد مى کند.

احتیاط در مصرف انگور:

انگور با وجود بیست خاصیت مهمى که از نظر درمان بیمارى ها دارد و ما آن ها را قبلا ذکر کردیم، داراى یک ضرر هم هست، و آن اینکه افراط در خوردن آن کبد را خسته مى کند و به اعمال حیاتى آن لطمه مى زند و علت آن هم عمل قندسازى کبد است و چون انگور مواد قندى زیاد دارد اگر در مصرف آن افراط شود در تنظیم عمل قندسازى کبد ممکن است اختلالى پیش آید و اگر افراط نشود و به مقدار کم خورده شود، نتایج مثبت و فواید مطلوب آن بروز خواهد کرد.

براى دفع این ضرر، متخصصان کنونى تغذیه دستورى جز این نداده اند که باید در مصرف طولانى انگور قدرى احتیاط شود و معالجه به طور تدریجى و ملایم صورت گیرد تا کبد خسته نشود.

در ماهنامه «تندرست»، شماره ۲، سال ۲۳ شرحى درباره خواص انگور با عنوان «درمان با انگور» نگاشته شده و درباره طرز مصرف آن چنین آمده است:

به دو طریق مى شود از آن استفاده کرد:

۱٫ به شکل غذاى مطلق

۲٫ به شکل مخلوط با غذاهاى دیگر

در طریقه اولى که غذا فقط انگور است مدت آن باید کوتاه باشد.

در طریقه دوم که با غذاهاى دیگر، انگور مصرف مى شود ممکن است مدت طولانى باشد و چند هفته ادامه یابد (اقلا ۳- ۴ هفته لازم است).

رژیم انگور با شکم ناشتا شروع مى شود و تا یک ساعت قبل از هر غذا ادامه مى یابد. مقدار آن بستگى به نوع انگور دارد؛ معمولا از ۵۰۰ گرم تا ۳ کیلوگرم در روز مصرف مى شود؛ از این مقدار نباید تجاوز نمود، مخصوصا اگر انگور زیاد شیرین است و الّا به کبد تحمیل شده و مضر واقع مى گردد؛ دیگر توصیه مى شود پوست آن را بکنند و هسته ها را خارج نمایند که اختلالى در گوارش پیش نیاید.

لاسابلیر در صفحه ۸۲۲، دایره المعارف تغذیه، جلد اول مفهوم همین مطلب را مى نویسد.

ولى تصدیق بفرمایید که این دستور کافى نیست، باید تمهیدى اندیشید و جلوى زیان انگور را گرفت و آن را بدون خوف از ضررش به مقدار کافى و مدت طولانى تجویز کرد.

براى انجام این امر در هیچ یک از کتب علم تغذیه که در دسترس من بوده است، دستورى ندیده ام و تقریبا یقین دارم که امروزه هیچ یک از استادان علوم تغذیه از خنثى کردن ضرر انگور آگاه نیست، و چون واقعا این میوه لذیذ و خوش خوراک داراى فواید و منابع بى شمار درمان بخش است که نمى توان از آن ها صرف نظر کرد، کاملا استحقاق و قابلیت هرگونه مطالعه و تحقیق در روى آن وجود دارد.

سرکه شیره؛ راهی برای رهایی از عوارض کبدی انگور:

پزشکان قدیم ایران، که موشکافى هاى عجیب آن ها در کشف خواص متعدد محصولات طبیعى حقیقتا حیرت انگیز است، از این ضرر انگور غافل نبوده و آن را در کتاب هاى خود ذکر کرده اند. و براى رفع این ضرر چاره بسیار مناسبى اندیشیده و مصلحى براى انگور اختیار کردند و طى قرون و اعصار، در میلیون ها نفر به تجربه دریافتند که اگر انگور را به این صورت میل کنند نه تنها ضررى از آن عاید نمى شود بلکه منافع بى شمار دیگرى بر آن افزوده خواهد شد. آنان کاملا مى دانستند که کبد شیرینى ها را به خود جذب کرده و تمایل خاصى به این عمل دارد، بنابراین، عمل قندسازى کبد که کلود برنارد، فیزیولوژیست مشهور فرانسوى، کاشف آن است؛ درحقیقت ریشه و طرح اولیه اش متعلق به پزشکان قدیم ایران است.

هم چنین آنان به تجربه در هزاران فرد دریافته بودند که کسانى که انسداد مجارى داخل کبدى دارند و این عارضه مقدمه بروز تصلب کبد در آن ها است، اگر در خوردن انگور افراط کنند ضرر مى بینند و این درست همان مطلب است که لاسابلیر نیز در صفحه ۸۲۲، جلد اول دایره المعارف تغذیه، به آن اشاره کرده و مى گوید:

در حالات قبل از سیروز باید در مصرف انگور افراط نکرد و آن را به تدریج و به طور ملایم و معتدل (نه به حد افراط) مصرف نمود.

توضیح آنکه در کتاب تحفه المؤمنین مى نویسد: «انگور مضر سده جگر است» و منظور از سده جگر انسداد مجارى داخل کبدى و همین حالات قبل از سیروز است.

ولى پزشکان قدیم که در آزمایش هاى خود روى مواد غذایى و پى بردن به خواص درمان بخش آن ها تبحر و احاطه عجیبى داشتند به مرور زمان، دریافتند که این ضرر هنگامى رخ مى دهد که انگور شیرین باشد، به طورى که هرچه شیرینى آن بیشتر، ضرر آن افزون تر است و مصرف انگور ترش و شیرین (و لو هر قدر در مصرف آن افراط شود) چنین ضررى را ندارد، هم چنین اگر انگور شیرین با غذاى ترش مصرف شود، فاقد این ضرر است.

بالأخره، پس از مطالعات متعدد پى بردند که پختن شیره انگور با سرکه انگور و تهیه شربتى که آن را «سرکه شیره» نام گذاشتند، به کلى، ضرر افراط در مصرف انگور را رفع مى کند و این شربت در عین حال که داراى خواص بى اندازه زیاد انگور است، خواص سرکه انگور هم به آن ضمیمه است.

بیاییم یک نوشابه غیر الکلى را با یکى از نوشابه هاى ملى خودمان؛ مثلا سرکه شیره قم یا ملایر مقایسه کنیم و مزایا و معایب هر یک را با هم برابر نماییم:

مزایاى سرکه شیره قم یا ملایر :

۱٫ سرکه آن داراى انواع ویتامین هاى موجود در انگور است. به علاوه املاحى مانند پتاسیم، منیزیم و پروتئین هاى گیاهى دارد.

۲٫ شیره آن داراى همان املاح به مقدارى بیشتر و ویتامین هاى مقاوم در برابر حرارت، پروتئین هاى گیاهى، سلولز و قند سوخته (کارامل) است و از این گذشته، بسیار خوشمزه و خوش بو و خوش رنگ است و چون اصولا قند سوخته چندان خوب به بدن جذب نمى شود این است که در اشخاص مستعد، سبب فربهى نمى گردد.

۳٫ یک نوشابه مفید و ارزان و بهداشتى داخلى است که همه قسمت هاى آن در همین کشور و به دست کارگران ایرانى تهیه مى شود و از این جهت بسیار ارزنده تر از هر نوشابه خارجى است.

زیان هاى نوشابه هاى غیر الکلى

۱٫ وجود ساکارین یا انواع قندهاى مصنوعى در آن ها سبب سرطان مى شود.

۲٫ وجود اسانس هاى مختلف که خواه ناخواه براى ایجاد رنگ و مزه و عطر به آن ها افزوده مى شود، یاخته هاى جگر و کلیه را فرسوده و ناتوان مى سازد.

۳٫ پیوسته توصیه مى شود که این گونه نوشابه ها را سرد بنوشند (و حقیقتا هم اگر سرد نباشد به هیچ وجه مطبوع نیستند). از طرفى، نوشیدن آن ها مخصوصا به مقدار زیاد در موقع صرف غذا سبب اتساع معده و عوارض دیگر وابسته به آن مى شود.

۴٫ براى رفع تشنگى، اجبارا مقدارى شکر همراه با اسانس ها و قندهاى مصنوعى که مواد شیمیایى هستند و نسبت به یاخته هاى حساس و لطیف کلیه و کبد اثرات زیان بخش دارند، مصرف مى شود و همین خود سبب فربهى و اختلالات دیگر مى گردد، با این مقدمات بهترین مایعى که همراه با غذا مى توان نوشید در درجه اول شیر و یا همان طور که عادت ملى ما است و از پدران به ما ارث رسیده دوغ است به شرط اینکه ترشیده نباشد.

با این مقدمات، امیدواریم در آینده شرکت هایى به وجود آید که از ترکیب سرکه و شیره ایرانى یک نوشابه بهداشتى و گوارا براى مردم این سرزمین تهیه کنند تا گذشته از مزایاى یادشده از خارج شدن پول کشور براى تهیه مواد اولیه نوشابه ها نیز جلوگیرى شود.