بررسی عوامل مؤثر بر تقویت حافظه درمتون طب سنتی و اسلامی و معرفی گیاهان دارویی مرتبط با آن
تقویت حافظه
حافظه یک استعداد همگانی در بخاطر سپاری رویدادها و اطلاعات و همچنین یادآوری آنهاست و بوسیله حافظه می توان رویدادهای زمان حاضر را حفظ و نگهداری کرد و خاطرات و وقایع گذشته رابه یادآورد. حافظه بلندمدت مخزنی است که اطلاعات گوناگون از چند دقیقه تا اطلاعات سراسر عمر را در خود جای می دهد و یادآوری وقایع گذشته به کمک حافظه بلندمدت صورت می گیرد و حافظه کوتاه مدت در به یادآوری اطلاعات تازه وارد فعال است.
تقویت حافظه یا پرورش حافظه، همان به یادآوری است که روان شناسان به عنوان روش های پرورش حافظه پیشنهاد کرده اند.
نکاتی درباره حافظه
۱- حافظه همانند سایر قوای بدن قابلیت رشد، تقویت و پرورش را دارد.
۲- قدرت حاقظه درکودکان، همچون بزرگسالان، ثابت و پایدار نیست.
۳- اگر کاهش حافظه همراه با سلامت کامل بدنی پدید آید، نشان دهنده صرع یا سکته مغزی است.
در متون طب سنتی بیان شده، هرگاه مزاج بطن واپسین مغز به سردی غیر طبیعی دگرگون شود حافظه ضعیف یا مختل می شود و باید به گرم کردن آن پرداخت. ازبین رفتن یا کاهش حافظه همیشه در اثر سردی مزاج پدید می آید ولی اگر همراه با خواب آلودگی پدید آید مزاج بیمار دچار سردی و رطوبت است و اگر همراه با بی خوابی باشد بیمار دچار سردی و خشکی مزاج است. در کل مزاج خشک برای افزایش حافظه مناسبتر و بهتر است.
۱- برخی از عوامل افزایش دهنده حافظه
الف) مداومت و پرداختن به مطالعه و درس خواندن و عادت کردن به حفظ کردن هرچه بیشتر مطالب باعث فزونی نیروی حافظه می شود زیرا حفظ کردن برای آدمی همچون ورزش است برای بدن.
ب) مراقبت همه جانبه بهداشتی، تغذیه خوب و مناسب و بیداری باعث تیزی و نیرومندی حافظه می شوند. همچنین پیاده روی و حرکت دادن دست ها و ورزش های مانند آن، نیکو و مناسب هستند ولی ورزش های سخت و خسته کننده که باعث صرف نیروی زیاد و در نتیجه پرخوری می شوند باعث کاهش حافظه می گردند.
ج) استفاده از مربای عسلی وج (سوسن زرد)، هلیله سیاه، زنجبیل، کندر، روغن گوشت سفید نارگیل و همچنین ماساژ سر با روغن خیری و روغن سوسن، همچنین به کاربردن غرغره ها و عطسه آورهای تند که بلغم را می زدایند به افزایش حافظه کمک می کنند.
۲- برخی ازعوامل کاهش دهنده حافظه
الف) زیاده روی درشرابخواری برای حافظه زیان آور است.
ب) خوابیدن زیاد به ویژه هنگام روز و پس از پرخوری باعث کسالت و سنگینی و کاهش حافظه می شود، همچنین بی خوابی های طولانی باعث ضعف نیروی تفکرشده و خاطرات ثبت شده را از بین می برند.
ج) مصرف خوراکی ها و مواد خواب آور و همچنین مصرف بیش از حد خشخاش، کاهو، سیر، پیاز و زعفران، نوشیدن آب زیاد، پرخوری و قرار گرفتن درمعرض بادهای جنوبی برای حافظه زیان آور است.
شستشو با آب بسیار گرم و بسیار سرد هم برای حافظه مناسب نیست زیرا آب سرد برای حواس آدمی زیان آور بوده و ایجاد کرخی در بدن می کند و آب گرم باعث سستی عصب و کاهش حافظه می شود.
در متون طب اسلامی مسواک زدن، روزه گرفتن، قرائت نمودن قرآن (بویژه آیه الکرسی)، وضو با آب نیمه گرم و دائم الوضو بودن، به صورت علما نگاه کردن، اطاعت از پدر و مادر، گرفتن ناخنها در روز دوشنبه، حجامت کردن و عسل خوردن، کندرجویدن، شیر، مربای آویشن، اسطوخودوس، خوردن انگور و گرمی جات، عدس، کرفس، کدو، سیب و به، جوانه گندم، ناشتا خوردن انار باپیه آن، ناشتاخوردن مویز باهسته، ناشتاخوردن مخلوط زعفران، سعدکوفی و عسل و بطور عموم خوردن آب کم و غذای کم جهت زیادی حافظه مؤثراست. اما مواردی همچون خوردن سیب ترش، خوردن سردی بیش از حد مانند ماست و برنج، خوردن گشنیز، پنیر و آب زیاد، حجامت کردن درجای گودی پشت باعث کاهش حافظه می شوند.
گیاهان دارویی مورد استفاده در تقویت حافظه:
۱- رزماری (اکلیل کوهی) (Rosemary): رزماری یک گیاه محبوب هم از نظر پزشکی و هم به عنوان نماد حافظه بوده است. رزماری محرک گردش خون و فعالیتهای مغزی (cephalic) است. در یونان باستان اعتقاد بر این بوده است که اکلیل کوهی ذهن و حافظه را تقویت می کند و به همین دلیل دانشجویان یونان در وقت امتحان دادن تاج گل هایی از اکلیل کوهی را بدور سر خود می پیچیده اند. استشمام چند قطره از روغن رزماری یقیناً موجب احساس پاک بودن فوق العاده فکر می شود.
۲- گل سرخ (Rosa spp): امروزه هم همانندگذشته گل سرخ گیاهی باارزش است، در طب آیورودایی گل سرخ را خنک کننده بدن و مقوی ذهن می دانند. در اختیارات بدیعی آمده استشاق گل سرخ باعث قوت دماغ می شود.
۳- مریم گلی دارویی (sage): این گیاه که بطور سنتی آن را با طول عمر مرتبط می دانند به عنوان دارویی برای بازگرداندن حافظه در افراد مسن شهرت یافته است. به عنوان نمونهjohn gerarde می گوید: مریم گلی برای سر و مغز بطور استثنایی مناسب است و احساسات و حافظه را نیرو می بخشد.
۴- ژینکو (Ginkgo): برگ ژینکو تقویت کننده حافظه و باعث ازدیاد فعالیت های مغزی و جریان خون در آن می شود.
روغن فرار حاصل ازگیاهانی همچون نعناع، رزماری، ریحان، آویشن، مرزه، میخک و جوز از جمله روغن های cephalic هستند به این معنی که موجب تحریک مغز می شوند و به پاک بودن تفکر کمک می کنند.
منبع: انجمن تحقیقات طب سنتی ایران
