راهکارهای حفظ سلامتی در فصل بهار از منظر طب ایرانی

راهکارهای حفظ سلامتی در فصل بهار از منظر طب ایرانی

نویسنده: دکتر فاطمه مرادی

 راهکارهای حفظ سلامتی در فصل بهار از منظر طب ایرانی

تعریف منجمان و طبیبان از فصل بهار متفاوت است. از نظر طبیبان فصل بهار نزدیک به ۵۰ روز (کمتر از دو ماه) است و در واقع برهه اى از سال است که مردم سرزمین هاى معتدل نیازمند پوشیدن لباس گرم به علت سردى هوا و یا خنک کردن هوا به علت گرمى آن نباشند. این زمان ابتداى سبزى و خرمى زمین است و گیاهان و گل ها با شروع این فصل رشد مى کنند. حیوانات و انسان ها به علت فرا رسیدن هواى معتدل به شادى و سرور مى پردازند. اطبا براى حفظ تندرستى در این فصل چند توصیه دارند:

۱- پاکسازى بدن

طبق نظر حکماى طب سنتى در فصل زمستان خلط ها در بدن منجمد شده و تجمع مى یابند. با آغاز گرما در فصل بهار، این مواد جریان یافته و به عروق و اعضاى مختلف مى ریزند. این حرکت مى تواند موجب برخى از بیمارى ها شود. به همین دلیل روش هاى گوناگونى براى پاک کردن بدن از این مواد توصیه شده است.

الف) فصد یا رگ زدن که بهار مناسب ترین فصل جهت فصد است.

ب) قى کردن (۱)

ج) ایجاد اسهال

۲- تغذیه

الف) همان طور که ذکر شد در فصل زمستان خلط ها در بدن جمع شده اند، پس در بهار بدن ما به غذاى کمترى نیاز دارد. از سوى دیگر دستگاه گوارش در بهار گرم مى شود و قوه ى هاضمه قوى مى گردد پس نباید خالى بماند. بنابراین توصیه می شود در این فصل بیشتر از غذاهاى «مُزَوّره» (۲) استفاده کنیم که ارزش غذایى کمى دارند.

ب) در بهار باید از خوردنى ها و آشامیدنى هاى گرم و تر، فعالیت بدنى و استحمام بیش از حد اجتناب کنیم، چون مزاج بهار «گرم و تر» است و این اقدامات نیز بدن را گرم و تر می کنند و می توانند باعث بیمارى هاى گرم و تر شوند.

ج) باید از خوردن غذاهاى شور، تلخ، تند و یا حاوى گوشت زیاد پرهیز کرد و از شربت هاى خنک مثل شربت غوره، انار و سکنجبین بیشتر استفاده کرد.

۳- فعالیت بدنى

فعالیت بدنى باید در حد متوسط باشد؛ اگر ورزش و فعالیت سنگین انجام دهیم، گرماى زیادى در بدن تولید مى شود که موجب حرکت خلط هاى فوق الذکر در بدن مى گردد. به علاوه فعالیت بدنى کم نیز فایده اى براى بدن ندارد.

۴- لباس

در سرزمین هایى که بهار در آن کمى سرد است، لباس پنبه اى مناسب است. اما در سرزمین هایى مثل هند، که بهار کمى گرم است، بهترین لباس پوست سنجاب است. کرباس نرم نیز توصیه شده است.

منابع

۱- عقیلى خراسانى شیرازى محمدحسین. خلاصه الحکمه. جلد دوم. ناظم اسماعیل (مصحح). قم: اسماعیلیان؛ ۱۳۸۵٫

۲- جرجانی سید اسماعیل. الاغراض الطبیه و المباحث العلائیه. جلد دوم. تاجبخش حسن (مصحح). چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران؛ ۱۳۸۴٫

۳- جرجانی سید اسماعیل. ذخیره خوارزمشاهی. کتاب سوم. محرری محمدرضا (مصحح). تهران: فرهنگستان علوم پزشکی؛ ۱۳۸۰٫

[۱]   در طب سنتى ایران «استفراغ» به معناى دفع مواد زاید از بدن است و «قى کردن» به معناى خروج مواد موجود  در معده از طریق دهان  vomiting  به کار مى رود.

[۲]  غذاى شکم پرکن، غذایى که بیمار را دهند، تقلب شده، ساختگى

منبع:  انجمن تحقیقات طب سنتی ایران