نکاتی پیرامون بی خوابی از نگاه طب سنتی

نکاتی پیرامون بی خوابی از نگاه طب سنتی

بی خوابی از نگاه طب سنتی

بی خوابی یا کم خوابی از جمله مشکلاتی است که اگر دامنه دار و طولانی مدت شود چنان ملال آور و رنج آور می شود که فرد حاضر است هر دارو یا غذایی بخورد تا بتواند تنها چند ساعت خوابی عمیق و لذت بخش داشته و به صبر و حوصله مکفی دست یابد . به گفته متخصصان طب سنتی ایران اگر افراد با علل بی خوابی و تدابیر و شیوه های درمان طبیعی آن آشنا شوند و از اصلاحات برنامه غذایی کمک بگیرند بدون مصرف داروهای شیمیایی و قرص های خواب آور نیز می توانند خواب راحتی داشته باشند .

عوامل بسیاری در ایجاد بی خوابی موثر است می گوید : سوء مزاج ، تنش های عصبی ، پرخوری ، عوارض جانبی برخی داروها ، دردهای جسمانی ، ضعف و گرسنگی زیاد ، بی نظمی های هورمونی ، مصرف مشروبات الکلی و اضطراب و افسردگی از جمله مهمترین علل بروز کم خوابی یا بی خوابی است . کم‏ خوابى به حالتى گفته مى‏شود که زمان بیدار ماندن انسان بیش از اندازه طبیعى باشد و گاهی به حدى می رسد که دیگر فرد نمى‏ تواند به خواب رود و بی خوابی عارض می شود . بى‏ خوابى خود نوعى بیمارى است و بهتر است علت آن کشف و به درمان آن پرداخت . به گفته این پژوهشگر علت اغلب بی خوابی ها ناشى از گرفتارى‏هاى روزانه است که شب‏ها خود را نشان مى ‏دهد .

اگر خواب باکیفیت و عمیق باشد اعمال طبیعى بدن به خوبى انجام می شود و روان به آرامش رسیده و ضعف ، خستگی و ناتوانی های جسمانی که در طی روز عارض شده از بین می رود می گوید : در روند یک خواب خوب بدن این فرصت را پیدا می کند که مواد مغذی و با ارزشی را که بیش از حد میل به تخلیه دارند حفظ و به دفع مواد زاید کمک کند . همچنین خواب عمیق در مقایسه با بیداری موجب دفع حداکثری سموم و فضولات بدن از طریق تعریق می شود . البته اگر کسى که هنگام خواب بدون علّت محیطی ، بسیار عرق کند معمولا نشانه‏ آن است که بدن زیاد‏تر از حد لازم غذا دریافت کرده است.

شایع ترین علل بی خوابی های شبانه

پرخوری های شبانه یکی از شایع ترین علل بی خوابی افراد است . وقتی معده پر باشد،چه ناشی از غذای شب چه ناشی از مواد زائد هضم نشده از وعده های قبلی غذا، بدن انرژی زیادی را باید صرف هضم و جذب غذا کند و در چنین شرایطی به خواب رفتن تقریبا محال و غیرممکن است و فرد در رختخواب به طور ناخودآگاه برای کمک به امر گوارش آنقدر پهلو به پهلو ‏می شود و غلت می خورد تا مشکل معده برطرف و در نهایت به خوابی غیر طبیعی مى‏رود و صبح که بر می خیزد خسته ، خموده و خواب‏ آلود است . این افراد در ساعات ابتدایی شب باید اول نسبت به تخلیه معده و روده اقدام و در نهایت شب ها از خوردن غذاهاى سنگین و دیر هضم اجتناب کنند .

درباره علل دیگر بی خوابی های شایع می توان گفت بعضى افراد نسبت به نور محیط خواب حساسیت دارند و بهتر است در جاى تاریک و بی سر و صدا بخوابند و از رایحه گل محمدی یا گلاب استفاده کنند . همچنین مصرف بعضى مواد غذائى و داروئى مانند داروهاى ضد احتقان ، داروهای شیمی درمانی و ضد تشنج ، داروهای کاهنده وزن و غذاها و نوشابه‏هائى که داراى تئین و کافئین هستند و دخانیات و نیز قطع ناگهانى داروهاى آرام بخش ، خواب را کم مى‏کنند و یا در عالم خواب سبب خواب هاى آشفته و پریشان مى ‏شوند . ضمن اینکه مصرف مشروبات الکلى نیز روى مراکز عصبى اثر گذاشته و این اثر گاهی به صورت بی خوابى های موقت یا مزمن در مى‏ آید .

اینکه اختلالات و ناراحتی هاى روحى و روانى مانند اضطراب و افسردگى را هم نباید از یاد برد؛ افراد مضطرب و کسانی که بسیار تفکر و تمرکز می کنند خیلى دیر به خواب مى‏روند ولی در مقابل افراد افسرده ساعات ابتدایی شب را مى‏خوابند و سپس بیدار شده و معمولا بقیه شب را بیدار مى‏مانند . جهت مداوا باید عاملى که سبب ترس ، استرس و اضطراب شده را رفع و افسردگى را درمان کرد .

علت دیگر بی خوابی ، ضعف و گرسنگى است که گاهی مانع خواب افراد مى‏ شود به ‏طورى ‏که این‏ گونه افراد وقتى نیمه‏ هاى شب بیدار مى‏ شوند تا چیزی نخورند به خواب طبیعی نمى‏ روند . ضمن اینکه شادی و خوشحالی زیاد هم خود یکی از عوامل بی خوابی محسوب می شود.

راه های رسیدن به یک خواب ایده آل

اغلب عواملى که سبب بی خوابى مى‏شود به غیر از آن هایی که جنبه روحى و روانى دارند را می توان تا حدود زیادی با اصلاح برنامه غذایی و برخی اقدامات رفع کرد . مصرف کم مواد گوشتى به خصوص افرادی که اوره خونشان بالاست . خوردن غذاهاى حاضرى ، سالم و کم‏ انرژى در وعده شام . کم‏ کردن وزن و کنترل پرفشاری خونى‏ . ورزش ، تفریح و حرکات جسمى براى افراد کم‏خواب ، مصرف خوراکى‏ها و نوشیدنی هایی چون دوغ ، خیار، آب‏لیمو ، آب هویج ، ترب یا تربچه ، شیر گرم ، نان و ماست ، سیب درختى قرمز و عرق بهارنارنج و بیدمشک هنگام خواب ، گشنیز ، کاهو و فندق توصیه می شود .

ضمن اینکه گرم کردن و ماساژ کف پا و سعى در خروج افکار مزاحم و استحمام با آب ولرم رو به گرم پس از هضم کامل غذا و مشت و مال بدن می تواند بسیار اثر بخش باشد . همچنین به افراد بی خواب توصیه می شود روزها نخوابند و در طى روز تا حدودى فعالیت جسمى داشته باشند و در نیمه دوم روز یعنى از ظهر به بعد چاى ، قهوه یا غذاها و نوشیدنى‏هایی که مواد محرک و ضد خواب دارند مصرف نکنند . ضمن اینکه از خوردن غذاهاى چرب و غذاهاى خشک ‏کننده مراکز عصبى مانند سیر، فلفل و دارچین بپرهیزند .

یکى از داروهاى مفید براى کم‏خوابى گشنیز است . این گیاه برخی از انواع بی خوابى را به سرعت بهبود مى‏بخشد . براى اینکه خواب‏تان سنگین ‏تر و عمیق شود می توانید بعد از شام شب یک لیوان آب سیب قرمز درختی با قدری عسل یا آب طبیعی و تازه مرکبات بنوشید و از خوردن غذاهای سنگین ، خشک و یبوست زا بپرهیزید . برای تمدد اعصاب می توانید از یوگا ، تمرینات تنفسی و نرمش های بدنى استفاده کنید .

در شهرهای غربی کشورمثل ایلام و لرستان بی خوابی را با  مصرف دم‏کرده سنبل الطیب‏ و جوشانده اکلیل کوهى درمان کرده و کردها برای رفع بی خوابی از تخم شنبلیله استفاده می

رفع بى‏ خوابى در نوزادان و کهنسالان

بى‏ خوابى در نوزادان به‏ خصوص در ماه‏هاى اول زندگى برای اغلب والدین مشکل ‏ساز است . زیرا زمان و ساعات خواب نوزاد با والدین متفاوت بوده و در بسیاری از موارد براى تثبیت الگوى خواب نوزاد با خواب والدین زمان لازم است . بى‏ خوابى‏ ها در سن زیر ۱۲ ماهگى شایع ‏تر است و محیط پر سرو صدا یکی از علل این بی خوابی هاست می گوید : الگوى خواب نوزاد به تعداد دفعات نیاز او به تغذیه بستگى دارد . نوزادهاى نارس اغلب بیشتر از نوزادان کامل و سالم تمایل به تغذیه دارند و بنابراین مدت زمان خواب کوتاه‏ ترى دارند . در شیرخواران بزرگتر نیز ممکن است مشکلات به واسطه‏ محیط استرس‏ زا یا پر سروصدا ، سرماخوردگى ، دل‏ درد ، گوش‏ درد ، سردرد ، سوزش پا ، کم طاقتى در برابر سرما یا گرما ایجاد شود .

برای ایجاد نظم در الگوى خواب نوزاد اقداماتى مى‏توان انجام داد که ممکن است مفید باشد . در طى روز بهتر است کودک کمتر بخوابد و هنگامى که خوابیده است سعى کنید شما نیز بخوابید . وقتى سن کودک به ۱۰ هفتگی رسید به تثبیت زمان خواب او اقدام کنید . کودک را در ساعت خواب به اتاق تاریک و خلوت ببرید و شیر دهید ، کنترل کنید گرسنه نباشد ، قبل از گذاشتن در بستر پوشک نرم و تمیز براى او بگذارید . با صدای ساعت یا تکان دادن کودک همراه با موسیقى به خوابیدن او کمک کنید و در حین تغذیه‏ شب با او بازى نکنید تا بتواند به طور کامل سیر شود .

برای خواب بهتر کودکان خردسال می توانید به آنها پوره سیب زمینی که برای بی خوابی مفید است بدهید . بزرگسالان به خصوص کهنسالان دچار بى‏ خوابى‏ یا کم‏خوابى بهتر است به عنوان درمان هر شب سیب درختى قرمز را با پوست آب بگیرند و یک لیوان بنوشند یا از آب پرتقال ، دوغ یا شیر گرم استفاده کنند . بى‏ خوابى در مزاج‏هاى گرم علایمى چون سبکى سر ، کم‏ حواسى ، عطش ، خشکى چشم‏ها و بینى و زبان و دهان ، گرمى سر ، غمگینى ، طنین صدا در سر و گوش‏ها و طویل بودن مدت بى‏ خوابى دارد و بهترین خوراکی برای این افراد استفاده از سالاد کاهو و سایر نوشیدنی ها و خوراکی های سبک و سهل هضم با طبع معتدل رو به سرد است . تدابیر تغذیه ای در مزاج های سرد بالعکس است و این گروه از مزاج ها باید از غذاها و نوشیدنی های با طبع گرم و با خاصیت آرام بخش مثل دمنوش گل گاوزبان و اسطوخدوس و سنبل الطیب استفاده کنند .