زعفران
همه کس می شناسد .
گزینش: بهترین زعفرانی است که تر و تازه و خوشرنگ و دارای بوی تند و خوش باشد. بر موی برگ آن اندکی سپیدی باشد. پر مایه و درست باشد. زود رنگ دهد، چسبنده نباشد و خرد نگشته باشد.
مزاج: در اول خشک و در دوم گرم است.
خاصیت: قبض ، گدازنده، و بسبب قبوضیتی که دارد پزاننده است. چسبنده است و گرمای معتدل دارد و باز کننده است. جالینوس فرماید: حرارتش از قبوضیتش قوی تر است. و روغنش گرمی دهد. خوزی گوید: زعفران به هیچ وجه غلظت را تغییر نخواهد داد. بلکه آنرا در حال خشکی نگه می دارد. عفونت را می زداید و تقویت درون کند.
آرایش: خوردن زعفران رنگ و رو را صفا دهد.
دمل و جوش: ورم را می گدازد، بر باد سرخ مالند مفید است.
سر: سردرد آورد. زیان به سر می رساند. اگر با سیکی بخورند خماری از سر ببرد. خواب آور است و مایۀ تیرگی حواس است. شراب با زعفران مستی آوری است که حرکت را سلب می نماید. زعفران داروی ورم گرم داخل گوش است.
چشم: دیده را جلا دهد. اشک ریزی را منع کند. تیرگی چشم را برطرف کند. با به چشم کشیدنش کبودی چشم که از بیماری ها پیدا شده علاج شود.
سینه: شادی افزا و توانبخش قلب است. بیمارانی که از التهاب حجاب حاجز و پیچش شکم رنج می برند زعفران یا روغن آن را بوی کنند به خواب روند و نفس روان شود و ابزار تنفسی را نیرو بخشد.
اندامان غذا: دل بهم آور است. مخالف ترشی است که اشتها را در معده بر انگیزد و از اینرو زعفران اشتها را از بین می برد.
ولیکن با حرارتی که دارد کبد و معده را تقویت کند. و معده را دباغ دهد و قبض گرداند. بعضی گویند زعفران برای طحال خوب است.
اندامان دفعی: شهوت انگیز است. ادرار بول کند. زعفران را با موم یا زردۀ تخم مرغ و دوچندان روغن زیتون قاطی کنند در علاج سخت شدن زهدان و بهم آمدن دهانۀ آن و درد افتاده بود فوراً زایید.
زهرها: گویند اگر سه مثقال زعفران را یک مرتبه بخورند از شادی سکته کنند و می میرند.
جانشین: هموزنش کوشنه و یک چهارم وزنش پوست دارچین ختایی است.
منبع: بوعلی دارو
