بررسی مهار آنزیم مبدل آنژیوتانسین توسط ۲۰ گیاه دارویی با کاربرد کاهنده فشار خون در طب سنتی
فشار خون
مقدمه در طب سنتی از گیاهان دارویی در درمان بسیاری از بیماری ها از جمله کنترل افزایش فشار خون استفاده می شود. از آنجا که مهار آنزیم مبدل آنژیوتانسین یکی از مکانیسم های دخیل در کنترل فشار خون است، در این تحقیق مهار این آنزیم توسط ۲۰ گیاه دارویی مورد بررسی قرار می گیرد.
مواد و روش ها گیاهان مورد نظر پس از جمع آوری آسیاب و عصاره گیری و لیوفیلیزه شده و در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد نگه داری شدند. اندازه گیری فعالیت آنزیم آنژیوتانسین توسط سوبسترای هیپوریل ال هیستیدین و ال لوسین در شرایط میکرو سنجیده شد. عصاره هایی که بیش از ۵۰ درصد فعالیت آنزیم را در مقایسه با گروه شاهد مهار کنند به عنوان مهار کننده احتمالی آنژیو تانسین در نظر گرفته می شوند.
یافته ها از ۲۰ گیاه مورد مطالعه بیشترین اثر مهار کنندگی آنژیوتانسین مربوط به سه گیاه: دم گیلاس، گل ختمی و ریشه روناس تا حد ۱۰۰% بوده و در گیاهان بهار نارنج، زرشک آبی، اسفند و سیر نیز میزان مهار تا حد ۷۰% یا بیشتر از آن مشاهده شد .
دم گیلاس
گیاهی است درختی که درشرایط مساعد، ارتفاع آن به ۱۰ متر هم می رسد. گلها منظم، دوجنسی، ۵ پر و دارای تعداد پرچم زیادی و برچه های آزاد می باشد. میوه این درخت تیره رنگ بوده به قطرحدود ۱ متر و از این میوه نوعی نوشابه به نام کیرش در اروپا تهیه می شود. میوه گیلاس جنبه تغذیه ای داشته و دم گیلاس جنبه دارویی دارد.
ترکیبات موجود در گیاه شامل تانن گلیکوزید- سیانوژنتیک- مقدارکمی اسیدسیلنیدریک- موادقندی و اسیدهای آلی مختلف می باشد.
خواص درمانی افزایش دهنده ادرار و دفع کننده سنگ های مجاری ادراری.
گل ختمی
انواع ختمی طبق نظر جالینوس سرد و تر و طبق نظر ابوعلی سینا معتدل است.
خواص درمانی گل ختمی: ملین و برطرف کننده یبوست/ مفید در بیماری های تنفسی/ سرفه های خشک/ غرغره جهت رفع گلو درد/ تنظیم عادت ماهیانه.
روناس
به فارسی رودک نیز گفته می شود. گیاهی است علفی و چند ساله و بلندی آن تا ۲ متر می رسد و دارای ساقه ای پوشیده از خارها است. ریشۀ روناس از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک است.
از نظر ترکیب شیمیایی در ریشه روناس مواد آلیزارین و پورپورین و روبیادین وجود دارد. مقدار قند آن زیاد است و به همین جهت اگر آن رادر آب بگذارند تولید الکل و اسانس روناس می نماید.
خواص درمانی: باز کننده گرفتگی ها/ ازدیاد ترشح شیر
مضر و مصلح: روناس مضر مثانه است، چون ترشح ادرار را خیلی با فشار زیاد می کند و ممکن است ایجاد خون در ادرار کند؛ از این نظر باید با کتیرا خورده شود. چون برای سر نیز مضر است باید با انیسون خورده شود .
مقدار خوراکی آن تا ۴ گرم از ریشه است .بعد از خوردن آن باید مرتباً حمام کرد.
نارنج و بهار نارنج
به فارسی نارنگ نامیده می شود. نارنج درخت کوچکی است که در مناطق با آب وهوای مدیترانه ای و نسبتاً مرطوب و گرم می روید و سرمای زمستان کمتر از ۱۰-۱۵ درجه زیر صفر را به سختی تحمل می کند .
طبق نظر حکمای طب سنتی پوست زرد و شکوفه بهار نارنج گرم و خشک، عصاره ترش آن سرد و خشک و تخم آن با پوست سرد و خشک است .
خواص درمانی: باز کردن گرفتگی ها/ تسکین درد سینه/ تقویت اشتها و نیروی جنسی/ برطرف کردن آروغ و دفع گاز و دل پیچه.
زرشک و زرشک آبی
دو نوع زرشک وجود دارد: زرشک جلگه ای که گرد و سرخرنگ است و زرشک ریگی یا کوهی که سیاه رنگ و مستطیل شکل می باشد. زرشک سیاه از سرخ قوی تر است.
مزاج زرشک سرد و در آخر سوم خشک است.
خواص درمانی: صفرابر/ مفید در دمل و جوش های گرم/ تقویت معده و کبد/ رفع تشنگی/ بند آوردن شکم/ قطع سیلان رطوبت های مزمن رحم/ سقط جنین.
اسفند
به فارسی اسپند نیز گفته می شود. گیاهی است علفی و چند ساله که ارتفاع آن کم و در حدود یک وجب است .
از نظر ترکیب شیمیایی در ریشه اسفند چهار آلکالوئید به نام های هارمین و هارمالین و هارمالول و ژگانین یا وازی سین وجود دارد.
اسفند از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک است.
خواص درمانی: مسهل سودا وبلغم غلیظ/ مدر/ قاعده آور/ افزاینده ترشح شیر/ سقط جنین/ تقویت نیروی جنسی/ خشک کردن رطوبت های سینه و ریه/ ضد کرم کدو/ تحلیل گازهای روده// دانه: تب بر/ کاهش درد معده/ معالجۀ کرم های روده// جوشانه برگ: روماتیسم// ریشه: کشتن شپش.
نتیجه گیری: در میان نمونه های آزمایش شده بیشترین میزان مهار آنژیوتانسین مربوط به دم گیلاس، گل ختمی و ریشه روناس بوده که می توانند در مطالعات آتی به عنوان گیاه برتر مهار کنننده فعالیت آنژیوتانسین برای جداسازی اجزای مؤثره مورد استفاده قرار گیرند.
(ارسال مطلب: خانم دکتر فاطمه مرادی)
منبع: انجمن تحقیقات طب سنتی ایران
