سردرد (صداع) از نگاه طب سنتی ایران (قسمت ۱۰)

صداع ریحى

مرحوم دکتر عبدالله خان احمدیه

صداع ریحى، سردردیست که از بادها و بخارهاى غلیظ درونى به وجود مى آید.

نشانه های سردرد صداع ریحی :

نشانه هاى آن درد شدید در قعر چشم، گردش درد از نقطه اى به نقطه اى دیگر و طنین گوش است. اگر مقدار بخار درونى بسیار باشد رگهاى سر به ضربان مى افتد. بیمار دچار اوهام و تخیلات مى گردد. گاهى شدت بیمارى ایجاد دوار مى نماید.

درمان سردرد

باید بدن بیمار را از ماده فاسدى که ایجاد بخار و باد مى نماید پاک نمود. قدما براى انجام این امر ایارج فیقرا، صبر زرد و حب قوقایا مى دادند. پس از پاک شدن بدن بیمار هر صبح ناشتا دستور استحمام داده مى شد.

دستورات دیگر عبارت بود از:

استفاده از سیاهدانه، مرزنجوش، جندبیدستر، بوئیدن مشک، دود کردن و استشمام تخم بادیان، چکاندن روغن بادام تلخ در گوش. ایجاد عطسه با ترکیبى از ایارج فیقرا ۱، جاوشیر ۲/ ۱، جندبیدستر ۲/ ۱ ل(مثقال). و مقدارى مشک. چکاندن شیر زنان در بینى ….

به عقیده قدما، اگر باد از معده تولید شده باشد علاوه بر علائم مذکور، ضعف و درد معده هم وجود خواهد داشت و نیز چنانچه غذاى بادآور و بخارزا خورده شود صداع افزایش خواهد یافت. وقتى که غذا هضم گردد درد ساکن تر شده و از میانه سر آغاز مى شود.

پزشکان متقدم نخست اقدام به پاکسازى معده مى کردند سپس ایارج فیقرا و ماء الاصول و یا روغن کرچک و منقح صبر زرد مى دادند.

داروهاى دیگر عبارت بودند از:

معجون سقمونیا، مسردیطوس، تریاق بزرک و یا مرهم روغن کرچک و مصطکى، براى مالش روى معده. استفاده از زیره و دارچین در غذا.

اگر درد ناشى از سردى معده مى بود مصطکى را با گلقند آمیخته و به بیمار مى خورانیدند و براى رفع گرمى آن آمیخته اى از شکر، گشنیز خشک و تخم کتان مى دادند. (این دارو در درمان اورمى نیز اثر بسیار خوب داشته و غالبا عوارض آن را برطرف مى سازد. در واقع این دارو یکى از داروهاى خوب براى مجارى ادرار مى باشد.)