زعفران
تهیه کنندگان: دکترهدیه حامدی ،دکتر لیلا ناظمیان و دکتر سرور آدمی
زعفران
نام علمی گیاه: Crocus Sativus L.
نام تیره: Iridacea
نام معمول: Saffron
محل رویش: این گیاه بومی هند، بالکان و بخش شرقی مدیترانه می باشد. در هند، اسپانیا، فرانسه، ایتالیا و خاورمیانه کاشته می شود.
فراورده: بخشی از گیاه که امروزه استفاده می شود، کلاله قرمزرنگ این گیاه است.
ترکیبات شیمیایی: کلاله زعفران حاوی مقادیری ریبوفلاوین و ویتامین می باشد. رنگ قرمز مایل به نارنجی کلاله مربوط به کروسین است.
زعفران تا ۴ % حاوی ترکیبات پیکروکروسین است که باعث طعم تلخ زعفران می شود. بوی خاص زعفران بعلت وجود روغن فرار سافرانال می باشد. همچنین حاوی مقادیری اسید چرب و نشاسته است.
کاربرد درمانی
– موارد اثبات نشده
در طب سنتی از زعفران برای تحریک سیستم گوارشی استفاده می شود.
در طب چینی برای درمان هموراژی و آمنوره کاربرد دارد.
در طب هندی در درمان برونشیت، گلودرد، سردرد و تب بکار می رود.
در مورد اثرات زعفران به این نکته اشاره شده است که در مقادیر کم باعث تحریک ترشح شیره معدی و در مقادیر زیاد باعث تحریک عضلات صاف رحم می گردد.
– موارد تحقیقاتی
در آمریکا استفاده از کروسین در درمان پاپیلومای پوست، هیپرتانسیون و ادم مغزی پیشنهاد شده است. همچنین در تحقیقات آزمایشگاهی عصاره غلیظ زعفران با مهار سنتز اسیدنوکلئیک، رشد سلولهای تومور را کاهش می دهد.
در آلمان مصرف مخلوط اپیوم + کینین + زعفران در جلوگیری از انزال زودرس و مخلوط اسید سالسیلیک با عصاره آبی پیاز زعفران برای رویش مو در طاسی پیشنهاد شده است.
زعفران بصورت آزمایشی در درمان بیماری آترواسکلروز هم استفاده شده است.
ممکن است با ایجاد هیپوکسی در دیواره عروق شروع شود. علت هیپوکسی کاهش سرعت دیفوزیون اکسیژن از گلبول های قرمز ذکر شده است. کروسین موجود در کلاله زعفران تا ۸۰% دیفوزیون اکسیژن را زیاد می کند و از جمله ترکیباتی است که در درمان آترواسکلروز مفید بوده است.
مدارک اپیدمیولوژی کاهش شیوع بیماری کاردیوواسکولار در مناطقی از اسپانیا را تقریبا وابسته به مصرف روزانه زعفران می داند.
موارد مصرف آزمایشی ذکر شده در مورد تجویز تزریقی زعفران در حیوانات است. بنابراین نمی توان با اطمینان گفت که مصرف خوراکی زعفران در انسان هم همین اثرات را دارد.
عوارض: تاکنون هیچ گونه عارضه جانبی خطرناک ناشی از مصرف بجای مقادیر درمانی گیاه مزبور شناسایی نشده است.
سمیت: مسمومیت های کشنده با مصرف مقادیر زیاد و یا به دلیل سوء استفاده بعنوان داروی سقط جنین به وقوع می پیوندد (۲۰_۱۲ گرم مقدار کشنده).
برادیکاردی، استفراغ، خونریزی رحم، اسهال خونی، ادرار خونی، پورپورای شدید، زردی پوست، فلج مرکزی و قولنج روده با مصرف مقادیر زیاد زعفران مشاهده شده است.
درمان مسمومیت: تخلیه معده و روده (شستشوی معده و تجویز سدیم سولفات) و مصرف زغال فعال ضروری است. از دیازپام برای درمان تشنج و از آتروپین برای مداوای قولنج استفاده می شود. جهت درمان اسیدوز احتمالی سدیم بی کربنات تزریق می گردد. ممکن است به لوله گذاری و تنفس اکسیژن هم نیاز باشد.
مصرف در بارداری: در دوران بارداری مصرفش ممنوع است.
نگهداری: این گیاه را باید دور از نور و در ظروفی که مانع ورود هوا می شود نگهداری کرد.
References:
– PDR for Herbal Medicines ،۲۰۰۰،۵۶۳-۵۶۴.
– The Review of Natural Products،۲۰۰۲،۵۶۵-۵۶۶.
منبع: انجمن تحقیقات طب سنتی ایران
