انجیر ( تین )

انجیر خود بخود مزاجی دارد و برگ و شیرش نیروی یتوعی دارند . اگر برگ انجیر یافت نشود ، شاخه های  انجیر وحشی را بشکنند و بکوبند و بپزند و آبش را بگیرند و از آن افشره سازند چنانکه از سایر گیاهان افشره بدست می آورند ، افشرۀ انجیر که منعقد شود و چون عسل گردد همقوت عسل است.

گزینش : انجیر خوب دردرجه اول سفید و بعد سرخ و در درجه سوم سیاه است .
انجیر خوب رسیده بسیار خوب و کم زیان است .انجیر خشک کنش خوب دارد و لیکن خونی که از آن به وجود می آِید خوب نیست و به این علت است که تنها خوردنش شپش زیاد می کند . اما اگر با گردو و یا بادام بخورند کیموس خوب می دهد . و از همه سبک تر انجیر سفید است.
مزاج : انجیرتر کمی گرم و بسیار تر و آبکی است و کمتر فائده دارویی دارد.انجیر نارسیده زداینده و سردی بخش است . لیکن شیرش چنین نیست . انجیر خشک در اول گرم ودر آخر لطیف است .
خاصیت : انجیر خشک و به ویژه تند مزه آن بسیار زداینده ، رساننده و گدازنده است .انجیر پر گوشت بیشتر رساننده است و چسبندگی و تکه کنندگی و لطافت بخشی هم دارد .
انجیر وحشی از انجیر باغی تند مزه تر و قوی تر است . انجیر از سایر میوه ها غذایی تر است. اگر خوب برسد تقریباً زیانی نمی رساند . انجیز بادزا است . در بعضی حالات انجیر تند مزهو خشک از حالت زدایندگی پافراتر نهد و قرحه آورد.  مثلاً اگر انجیر خشک و برگش را با بیخ مازریون سیاه بپزند علاج گری چهارپایان است .افشره و برگ  انجیر بسیار گرمکن و زداینده و بسیار نرم کننده است و گندیده ها را به سوی پوست می راند . و سبب عرق کردن می شود .و به فکر من به همین علت است که خوردن انجیر مایۀ آرامش گرمی بدن می شود . انجیر خشک نیز مواد را بخارج می راند و سبب عرق کردن شود. شیر انجیر خون گداخته را بند آورد و خون بند آمده را می گدازد. انجیر تر به سرعت نفوذ می کند و به معده می رسد و در بدن می پراکند . غذایی که از انجیر حاصل آید هر چند به پرمایگی غذای گوشت و حبوب نمی رسد اما از مواد غذایی هر میوه ای پرمایه تر است . افشرۀ شاخه های انجیر در کنش از شیر انجیر باز نمی ماند . اگر شیر در درون منعقد شود آب دو بار صاف شدۀ خاکستر چوب انجیر را بخورند مفید است .آب خاکستر درخت بلوط در کنش از خاکستر آب انجیر نزدیک است . شراب انجیر لطیف و بد خلط است . شاخه های درخت انجیر که بسیار لطیف هستند اگر در آبگوشت ریزند گوشت را بزودی می رساند و از هم می پاشد . در تخمیر شدۀ انجیر قوتی جاذب هست که از ژرفا بر می کشد و هر چه کشیده شد آنرا  بزودی می گدازد و از بین می برد.
آرایش : انجیر نارسیده را بر پوست بمالند یا ضماد نهند ، در علاج: خال ها ، زگیل ها، زگیل مانندها و بهک مفید است . خوردن انجیر و برگ انجیر رنگ پریده بسبب بیماریها را سرحال آرد . داروی ورم گرم و سست است . دمل را می رساند و بویژه اگر با زنبق و نطرون – یا – با آهک و پوست انار باشد داروی کژدمه است . شیر دیوانجیر ورم بسیار سخت را نرم کند . داروی خنازیر و ورم ماهیچه است . آب پز دیوانجیر در نرم کردن ورم سخت و خناق و ورم ماهیچه و علاج زیاده گوشتیها ( توث ) مفید است . آب پز دیوانجیر ، افشرۀ برگش ، شیرش بر پوست مالند در زدودن خال کوبیده مفید ، ترکهای ناشی از سرما را خواب می کند و اگر با موم و روغن گل باشد چه بهتر .انجیر فربهی آرد. و چربی ای که انجیر به تن می دهد تحلیلش زیاد است .انجیر تلخ که خلط بد دارد . یا چنانکه گویند به علت اینکه زود به سوی طبقه های خارجی راهی است و برای زیست زنده ها مناسب است شپش زیاد پیدا می شود.

ورم و جوش : انجیر یا دیوانجیر را با آرد جو بپزند و ضماد کنند ورم سخت را نرم می کند . انجیر نارسیده را بر بهک گذارند یا بر دمل نهند مفید است که دمل را می رساند و بهک را می زداید. انجیر تر خوردن شاید سبب گری خشک گردد .انجیر را آب پز کنند و در گلو گردانند (غرغره )ورم گلو را از بین می برد . انجیر پخته و پوست انار داروی ورم بناگوش است . انجیر و پانیذ علاج کژدمه است . انجیر خشک و شیرین برای ورم کبد و طحال زیان آور است . اما اگر ورم سخت باشد . زیانی ندارد و نفعی هم ندارد. و اگر انجیر را با مواد لطیف و نرم کننده مخلوط کنند بسیار مفید است . دیوانجیر در نرم کردن ورمهای بسیار سخت بسیار موثر است.

زخم و قرحه : افشره برگ انجیر قرحه آور است .آب پز انجیر را با کف خردل بر خارش بمالند مفید است . برگ انجیر داروی قوباء است . و جوشهای ( شری ) را علاج است . برگ انجیر را بر قرحه های دارای رطوبت غلیظ نهند مفید است . آبی که خاکستر چوب انجیر در آن مکرر است ، قرحۀ گندیدۀ دیرینه را تنقیه کند و زیاد گوشت فاسد را می خورد. انجیر را با پوست انار بر کژدمه نهند مفید است . انجیر و زاج سبز داروی قرحۀ پلید ساق است . شیر دیوانجیر زخمها را بهم آرد و می چسباند .

مفاصل: انجیر نارسیده و برگ انجیر و برگ خشخاش را با هم ضماد کنند و بر پوست استخوان بگذارند مفید است . خاکستر آب دوباره شده اش ( مکرر) را مقدار یک اوقیه و نیم تناول کنند درد عصب از بین می رود.
سر :انجیر تر و خشک در صرع مفید است .آب پز انجیر را با کف خردل مخلوط کنند و در گوش بچکانند صداهای گوش را می خواباند. افشرۀ شاخۀ انجیر قبل از آنکه برگ از آن سر برزند یا – شیر انجیر را بر دندان کرم خورده نهند سودمند است .ضماد انجیر ورم بنا گوش را علاج کند. انجیر نارسیده خشک شود و بکوبند و گردش را بر قرحۀ سر پاشند سود بینند .
چشم: شیره انجیر مخلوط با عسل در مداوای تیرگی چشم مرطوب ،اول آب به چشم آمدن و کلفت شدن طبقات چشم مفید است .
ماساژ دادن پلک چشم با برگ انجیر زبری و گری پلک را از بین می برد .

سینه: انجیرتر و خشک زبری گلو را از بین می برند  و با سینه و قصبه الریه  سازگارند .شراب ( شربت ) انجیر شیر پستان را ریزش می دهد ،سرفه مزمن را علاج است و در مداوای ورم شش و نازک نی مفید است .

اندام های غذا: انجیر راه بندان های کبد و سپرز را می گشاید . جالینوس فرماید : انجیر تر برای معده خوب نیست و انجیر خشک بد نیست . اگر انجیر را با آبکامه خورند زائده های معده را تنقیه کند و حالت تشنگی که از بلغم شور ناشی باشد از بین می رود . انجیر خشک تشنگی آور است. اگر با خاراگوش باشد داروی استسقا است . خوردن شربت انجیر به نفع معده است . و اشتهای خوراک را کاهش دهد . انجیر زود سرازیر شود و زود نفوذ می کند زیرا زداینده است . انجیر خشک که زدایندگی دارد برای کبد و سپرز آماس کرده زیان است . اما اگر ورم سخت باشد زیانی ندارد. ونفعی هم ندارد.خوردن انجیر ناشتا و بویژه اگر با بادام و گردو باشد در گشادن مجراهای غذا تاثیرش شگفت آور است . غذایی که با گردو می دهد بهتر از آن است که همراه با بادام می بخشد . اگر انجی را با خوراکهای غلظت بخش بخورند بسیار زیان آور است .دیوانجیر دشمن سرسخت معده است . غذایش کم است . لکن اگر دیوانجیر با اشه ضماد شود ، یا شیر دیوانجیر را با اشه ضماد کنند سختی سپرز را از بین می برد . همه نوع انجیر برای رسیدن مواد مایع به معده موافق نیستند.

اندامان راننده:  انجیرتر و خشک بنفع گرده و آبدان است . کسی که انجیربخورد می تواند در شاشیدن درنگ کند .
انجیر نمی گذارد مواد ناجور به سوی روده راهی شوند .افشره برگ انجیر دهانه رگهای پیزی را باز می کند . انجیر تر ملین و کمی مسهل است . به ویژه اگربا بادام کوبیده خورند مسهلی ملایم است و سفتی زهدان را نرم می کند.انجیر را با نطرون و کاجیره مخلوط کنند و قبل از غذا تناول نمایند .مسهل ملین است .شیره انجیر را با زرده تخم مرغ بردارند زهدان را می پالاید ، حیض و بول را راه می اندازد .خوردن انجیر یا شنبلیله زهدان را تقویت می کند و جمع می آورد .با فیجن و انجیر و به ویژه با شیرش حقنه کنند پیچ و درد روده را درمان می کند و ریگ را از گرده بیرون می آورد .  اگر شیر انجیر را چند قطره ای در شیر ریزند  و با شاخۀ درخت انجیر کمی بهم زنند و آن شیر را با آب پنیر بخورند در اسهال دادن و پالائیدن گرده بسیار موثر است . خاکستر آب دوباره شدۀ چوب انجیر را با روغن زیتون مخلوط کنند و مقدار یک اوقیه ونیم از آن سرکشند علاج دیزانتری است . و اگر آنرا مادۀ  حقنه سازند باز در مداوای دیزانتری مفید است . شربت ( شراب  ) انجیر که زداینده و زودر و زودنفوذ است و زود از شکم سرازید می شود بول را ریزش دهد و شکم را نرم می کند .
زهرها: شیرش را بر نیش کژدم و رتیل بمالند مفید است . انجیر نارسیده یا برگ سبز انجیر را بر گزیده سگ هار بگذارند مفید است .
ضمادش که با گاودانه باشد پادزهر دندان راسو است . خاکستر آب مکرر چوب انجیر خورده شود یا مالیدنی باشد پادزهر نیش رتیل است . دیوانجیر ( جیمز ) خوردنی و مالیدنی باشد از نیش حشرات نافع است .

منبع:  بوعلی دارو