کاهـــو
مهناز زرافشار- انجمن تحقیقات طب سنتی ایران
کاهـــو
نام فارسی: کاهوی بستانی معروف به کاهو سالاد
نام آن در عربی و طب سنتی ایران: خَسّ (همان کاهوی پرورشی)
ترکی: خاس
فرانسه: Laitue cultivee
انگلیسی: Lettuce
نام علمی: Lactuca sativa L.
کاهو به طور کلی از نظر گیاهشناسی و خواص طبی به دو دسته تقسیم می شود ۱) کاهوی بستانی یا پرورشی و اهلی ۲) کاهوی وحشی یا کاهوی بری خودرو
کاهوی پرورشی گیاهی است از خانواده Compositae
خصوصیات گیاه شناسی
کاهوی پرورشی گیاهی است علفی یکساله دارای برگهای پهن و دراز برنگ سبز روشن، چرب و شفاف، کمی شیرین، نازک و لطیف، مطبوع، سهل الهضم و خنک که در ایران در سطح وسیعی کشت آن بخصوص در شمال ایران مرسوم است.
اما کاهوی بری گیاهی است با برگهای باریکتر و بلندتر، بدون چربی و کمی سفت تر، سبزتر و تلخ نسبت به نوع بستانی
طبیعت و مزاج بستانی آن: سرد و تر در اوایل دوم
طبیعت و مزاج تخم آن: در دوم سرد و خشک
افعال و خواص آن در TIM
صاف کننده خون است چنانکه صاحب کافی محمد ابن یعقوب کلینی از حضرت ابی عبدالله (ع) نقل می کند که بر شما باد خوردن خس که مولد خون صالح و صاف کننده خون است.
دافع ضرر اختلاف آب و هوا، آرام بخش، کم کننده صفرا و یبوست صفرا و سودا، ضد درد و مسکن، خواب آور، ملین، مدربول، ضد سرفه که ناشی از گرمی و خشکی باشد. خود گیاه کاهو مقوی و تونیک است. بادشکن، ضد سم، مسهل ضعیف، رفع کننده تشنگی، برای جذام، جنون، درد پستان، زخم مثانه و مجاری ادرار، پختن و خوردن آن با سرکه جهت برانگیختن اشتها و رفع یرقان و تسکین درد معده، پخته آن خاصیت غذایی بیشتری دارد و مؤثر بر درد سینه و ازدیاد شیر است.
در چین از تخم کاهو برای رفع ورم دستگاه تناسلی و برای روییدن مو در جای زخم ها همچنین ازدیاد ترشح شیراستفاده می کنند. در کتاب مخزن الادویه آمده است که تخم آن مخدّر، خواب آور و مسکن مواد متحرکه می باشد.
مضرات
در خوردن کاهو چه بصورت خام یا پخته نباید زیاده روی شود زیرا موجب عوارضی از جمله ازدیاد فراموشی و کم شدن حافظه، ضعف دید چشم، نفخ زیاد و کم شدن نیروی جنسی می شود؛ که برای رفع این عوارض می توان از نعنا، کرفس، هلیله پرورده و زیره استفاده کرد.
مصلح: مصطکی
بدل: خشخاش
منابع:
- مخزن الادویه جلد ۲
- معارف گیاهی – جلد ۲ – تألیف حسین میر حیدر
- تحفه حکیم مؤمن
- قانون – ابن سینا
منبع: انجمن تحقیقات طب سنتی ایران
