نحوهی تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی
نحوهی تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی
در بازار ایران، اغلب عسل به رنگهای سیاه، قهوهای روشن و تیره، به رنگ عقیق و سرخ مایل به زرد، سبز یشمیو… است؛ در این مطلب با نحوهی تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی آشنا میشویم.
عسل خوب و بد و انواع آن
ابن سینا میگوید: «عسل بسیار خوب آن است که کاملا شیرین و خوشبو بوده و رنگش متمایل به سرخی باشد.» کیفیت و اثربخشی عسل خوب و طبیعی چندین برابر عسل نامرغوب و مصنوعی است، البته پیشنهاد میشود حتی اگر عسل خوب و نامرغوب در دسترس ندارید، دست از عسل نامرغوب هم برندارید؛ زیرا در تولید همان عسل نامرغوب هم از فرآیند تولید عسل طبیعی استفاده شده یا عسل طبیعی در آن مخلوط شدهاست و میتواند تا حدودی آثار عسل را در خود داشته باشد.
اما عسل مصنوعی استفاده نکنید و به جای آن، برای تغذیهانواع شیرهها و شهدهای طبیعی دیگر مانند شهد خرما و شیرهانگور و کشمش را به سفره غذایی خود اضافه کنیدخوب است.
- بهترین عسل، عسلی است که زنبور آن هم زیستی طبیعی با گلها و فاقد دخالت انسان داشتهاست. این زنبور در کوهستانها شکاف صخرهها و درختها، لانه ساخته و کارخانه عسل سازی خود را فاقد مراقبت و دخالت انسان ترتیب میدهد. نمونهی این عسلها را گروههایی از افراد با تجربه در صخره نوردی و گردآوری عسل، جمع کرده و در بازارها عرضه میکنند. قیمت این نوع عسل، به دلیل محدودیت آن و دشواری گردآوری آن، بسیار بالاست. به دلیل محدودیت وجود آن در بازار و قیمت بالای آن، استفادهی معمول آن برای خانوادهها به صرفه و آسان نیست. ممکن است برخی از عسلهایی که بدین نام در بازار فروخته میشود هم از این جنس نباشد به همین دلیل توصیه میکنیم در تهیهی آن حتما بهافراد مطمئن مراجعه کنید. گاه شیادان با افزودن قیمت کالای نامرغوب مردم را فریب میدهند. لزوما قیمت بالا نشانهی خوبی عسل نیست.
- عسلخوب که برای استفادهی معمول میتوان بدان دسترسی داشت، عسلی است که زنبور آن را زنبورداران پرورش میدهند و آن را در کندوها و اقلیمهای مناسب نگه داری میکنند و زنبور با تغذیهی طبیعی، به تهیهی عسل اقدام میکند.
- عسل نامرغوب و تقلبی، به دو روش تهیه میشود.
در روش نخست، زنبور همچنان در فرآیند تولید دخالت دارد. در این روش به جای تغذیه طبیعی زنبور، به آن ترکیبی از مواد غذایی مصنوعی میخورانند و زنبور با وجود این تغذیهی غیرطبیعی، با پردازش طبیعی محصول خود را عرضه میکند. این نوع عسل بازهم مفیدتر از عسلی است که در روش دوم تهیه میشود.
در روش دوم، که سادهتر است زنبور از نیمه راه دخالتی ندارد. یا حتی ممکن است زنبوردار زحمتکش، در فرآیند تولید عسل نامرغوب نقشی نداشته باشد و واسطهها عسل مرغوب او را به عسل نامرغوب تبدیل کنند. در این روش، مقداری از عسل خوبو طبیعی، با موادی شیرین دیگری مانندشیره انگور، شیره ی خرما، شیرهی کشمش، توت و… یا ترکیبی از مواد گلوکزی مثل آب و قند، قند و آب میوهها، عسلک و… مخلوط میکنند.
د: عسلی کهاصل نیست؛ بدترین نوع عسل، چیزی است که ۱۰۰ درصد مصنوعی بوده و اصلا عسل نیست و یک شهد تقلبی است. در این روش، شهد تقلبی متشکل از مواد گلوکزی را کهاز انواع شهدها، شربتهای قند، آبمیوهها، شیرهی نیشکر و یا میوههایی مانند خرما، خربزه، هندوانه، کدو، توت و … به دست میآید،با تغلیظ آب به طریق مصنوعی و صنعتی تهیه میکنند. خوشبختانه این نوع عسل، در کشورهای صنعتی تهیه میشود و کمتر در ایران به تولید آن توجه شدهاست. در بازارهای ایران، اغلب عسلهای نامرغوب به دو روشی که در بالا ذکر کردیم ساخته میشوند و بدین ترتیب اندکی از خواص عسل خوب را دارا هستند.
روش شناسایی عسل خوب و مرغوب
در ادامه به چند روش ساده تر برای شناسایی عسل مرغوب اشاره میکنم. اما یادآوری میکنم که اولا به یکی از این روشها، نباید کفایت کرد. در ثانی، به دلیل تنوع محصولات مرغوب به دلیل محیطهای اقلیمی متفاوت، ممکن است یک محصول مرغوب مشکوک جلوه کند.
الف: میزان چسبندگی عسل خوب
چسبندگی فوق العادهای دارد. این میزان را به چند روش میتوان آزمود.
- انگشتان سبابه و شصت، را به عسل آغشته کنید و با باز و بسته کردن آنها میزان چسبندگی را امتحان کنید.
- دو ظرف برای آزمایش انتخاب کنید. یک ظرف همراه با عسل که مانند پارچ یا مجرای سرریز آن باریک و نازک باشد و ظرف دیگر که عسل را در آن بریزید. ظرف عسل را با ارتفاع حدود یک متر سرازیر کنید و یک رشتهی نازک عسل را به ظرف دوم سرازیر کنید. عسلی که مرغوب باشد و چسبندگی فوق العاده داشته باشد به صورت یک نخ، سرازیر میشود و تا به ظرف پایینی برسد از ظرف بالایی دل نمیکند. اما شهد یا عسل نامرغوب «تلاپ»، «تلاپ» فرو میافتد.
- یک ظرف شیشهای ساده مثل لیوان را پر از آب سرد کنید. توجه داشته باشید که آب حتما سرد و خنک بوده، ولرم نباشد، با یک قاشق مقداری عسل را از ارتفاعی بالاتر از لیوان، به آب بیفزایید عسل مرغوب به صورت یک رشته درون آب میریزد و مانند طناب در قاعده لیوان جمع میشود و مدت مدیدی به همان حالت باقی میماند و طعم آب سرد را شیرین نمیکند. اما شهد یا عسل نامرغوب، در این حالت باقی نمیماند.
ب : پایداری ویژگیها
عسل خوب و طبیعی، ویژگیهای خود را در حالت طبیعی از دست نمیدهد. این حالت به چند روش قابل آزمایش است.
- یک ظرف عسل خوب و طبیعی، رنگی یکنواخت دارد.
- با گذشت زمان، میزان چسبندگی، میزان شیرینی، میزان مغذی بودن، طعم و عطر عسل طبیعی، تغییر نمیکند.
- عسل طبیعی، کپک نمیزند و فاسد نمیشود. گزارش شده که در اهرام مصر، عسلهای بازماندهاز هزاران سال پیش، همچنان سالم و قابل استفاده بودهاند.
- البته گرمای زیاد یا سرمای زیاد بر عسل خوب هم تأثیر منفی دارد؛ رنگ برخی از عسلهای خوب پس از سرد شدن، کدر میشود و این اتفاق نمیتواند نشانهی بد بودن عسل باشد.
ج: رطوبت
- عسل طبیعی رطوبت چندانی ندارد. برخی افراد از میزان رطوبت عسل، تا حدودی به میزان طبیعی بودن عسل پی میبرند.
و: رنگ
- عسل طبیعی رنگهای مختلفی دارد اما چنانکه در بخش «پایداری ویژگیها» گفتیم، رنگ آن یکنواخت است؛ اگر ظرف عسل شفاف و شیشهای باشد، در جای جای یک ظرف عسل طبیعی، تفاوت رنگ، پررنگ یا کمرنگ بودن، دیده نمیشود؛ گذر زمان هم رنگ عسل طبیعی را تغییر نخواهد داد در حالی که دیگر شهدها و عسل غیر طبیعی براثر گذر زمان به دلیل تابش آفتاب، تبخیر و کاهش رطوبت و… رنگی تیرهتر به خود خواهد گرفت.
ز: عطر و بو
- عطر نیز نشانه دیگری برای شناسایی عسل خوب است البته همانند آنچه دربارهی طعم، گفتیم بین عسلهای مختلف به دلیل تفاوت تغذیه زنبور و اقلیم زیستی آن، بوهای متفاوتی استشمام میشود؛ عسل غیر طبیعی یا نامرغوب یا بویی ندارد یا بوی آن جذاب نیست، اما عسل طبیعی رایحهای ممتاز و خوش دارد. اگر در یک اتاق کوچک، ظرف عسل را باز کنند، کسانی که شامهی معمولی دارند و عسل را ندیدهاند، حتما از رایحهی مطبوع، وجود عسل را در آن نزدیکی در مییابند.
نگه داری عسل طبیعی نیازمند محیط فریزری و یخچال نیست؛ عسل را در محیط طبیعی نگه دارید البته گرمای بالاتر از ۴۰ درجه بر کیفیت عسل اثر میگذارد و خواص طبیعی آن را میکاهد.
اگر در عسل طبیعی، جانوری مثل سوسک یا پشه بیفتد، در درون عسل، به همان حالت اولیه معلق و سالم، باقی میماند. لازم نیست چنین عسلی را دور بریزید، میتوانید پشه یا جانور را از آن خارج کرده و از آنجایی که تغذیهاز آن عسل مشمئز کنندهاست، آن را به عنوان ضماد برای درمانهای جلدی و پوستی استفاده کنید.
برخلاف باور رایج بسیاری از مردم، شکرک زدن عسل نشانه بد بودن آن نیست؛ برخی از عسلها، در سرما، شکرک میزنند و رنگ آنها کمی مات میشود؛ در واقع شکرک زدن عسل، پدیدهی طبیعی تبلور و بلوری شدن یا کریستالیزاسیون عسل است، دکتر شهرستانی استاد دانشگاه و مولف کتاب «زنبور عسل و پرورش آن» مینویسد: شکرک زدن عسل نه تنها دلیل بر بدی و تقلبی بودنش نیست بلکه برعکس معرف آنست که عسل کاملا سالم بوده و به هیچ وجه بـا شکر مخلوط نشـدهاسـت.
منبع: بوعلی دارو